GALA XX-LECIA MUZEUM KOLEJNICTWA 19-20.10.2024 r.

Muzeum Kolejnictwa na Dolnym Śląsku serdecznie zaprasza na Galę z okazji XX-lecia działalności. To doskonała okazja, aby spotkać się, porozmawiać o naszej wspólnej pasji i podsumować dotychczasowe osiągnięcia. Czekamy na Państwa w Muzeum, aby wspólnie celebrować ten wyjątkowy jubileusz.

Gala odbyć się miała w dniach 21-22.09.2024 r., ale w związku z katastrofalną powodzią w południowo-zachodniej Polsce, która szczególnie dotknęła Dolny Śląsk, zdecydowaliśmy się na jej odwołanie. Teraz ponownie wracamy z zaproszeniem do udziału w naszym jubileuszu.

W 2024 roku mija XX lat od założenia Muzeum Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej. W tym czasie z przeznaczonej do likwidacji lokomotywowni zbudowaliśmy cieszące się popularnością Muzeum. Dzisiaj to największe muzeum kolejnictwa w Polsce, w którym udostępniane są zwiedzającym eksponaty dokumentujące historię kolejnictwa od początku jego powstania na Śląsku. W Muzeum zgromadziliśmy blisko 150 różnych pojazdów kolejowych. Przez lata dokonaliśmy wiele remontów zabytkowych obiektów, a także konserwacji dziesiątek eksponatów. Muzealna lokomotywownia nadal obsługuje lokomotywy i wagony teraz na potrzeby organizowanych turystycznych przejazdów.

Z okazji XX-lecia zapraszamy na wyjątkowe wydarzenie, które odbędzie się w dniach 19-20 października 2024 roku. W programie przewidziane są liczne atrakcje związane z historycznym i współczesnym taborem kolejowym. Na bocznicę muzeum zawitają m.in. lokomotywy współczesnych przewoźników Alza 11-Ed016, Freightliner JT42M-66-21, Rail Polonia Dragon2, Rail Polska M62M-017, parowóz TKh 05353 Ferrum z Parowozowni Wolsztyn, parowy walec Ruthermeyer 704 z 1920 r. oraz inne zabytkowe pojazdy, w tym czechosłowacki szynobus Motorak M262.0 oraz drezyna inspekcyjna Warszawa M20.

W sobotę o 16:00 zapraszamy, przede wszystkim mieszkańców i mieszkanki Jaworzyny Śląskiej, do debaty poświęconej roli muzeum w przestrzeni miasta i jego znaczeniu dla mieszkańców. Do udziału zaproszeni są liderzy lokalnych społeczności, władze miasta oraz mieszkańcy, którzy będą mogli wspólnie dyskutować o przyszłości placówki.

Program

Sobota 19.10.2024 r.


10:00 – 18:00

  • Prezentacje taboru kolejowego na obrotnicy kolejowej,
  • Warsztaty i gry terenowe dla najmłodszych,
  • Zwiedzanie Muzeum,
  • Przejazdy symulatorem EN57

12:00-17:30

  • Przejazdy Trasą Parowozową,

16:00-18:00

  • Debata Mieszkańców

Niedziela 20.10.2024 r.


10:00-18:00

  • Prezentacje taboru kolejowego na obrotnicy kolejowej,
  • Warsztaty i gry terenowe dla najmłodszych,
  • Zwiedzanie Muzeum,
  • Przejazdy symulatorem EN57

12:00-17:30

  • Przejazdy Trasą Parowozową

Bilety:

Bilet Normalny 40 PLN
Bilet Ulgowy 30 PLN
Bilet Rodzinny (2+2) 120 PLN
Przejazdy 20 PLN

Oferta integracyjna 

Wszyscy dobrze wiemy, jak ważna jest dobra atmosfera w pracy, to ona sprawia że przychodzimy do pracy chętnie. Wpływa to na naszą efektywność, a co za tym idzie i na nasze wyniki. Sezon na integrację trwa cały rok, dlatego serdecznie zapraszamy do Muzeum Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej, jesteśmy pewni, że znajdziecie tu opcję idealną dla siebie.

Zapraszamy szczególnie teraz, można u nas zorganizować nastrojowe ognisko!

W ofercie znajduje się:

🚂 ZWIEDZANIE 35 zł/os.

🚂 PRZEJAŻDŻKA zabytkowym składem pociągu 15 zł/os.

🚂 OBIAD W WAGONIE WARS (według cennika poniżej) lub OGNISKO 20 zł/os.

🚂 wynajem SALI konferencyjnej

🚂 NOCLEGI W WAGONACH SYPIALNYCH 70 zł/os.

*Podane powyżej ceny obowiązują dla grup minimum 10 osobowych

Pakiet może być również rozszerzony o zwiedzanie Młyna Hilberta w Dzierżoniowie oraz Muzeum Techniki Rolniczej w Piotrowicach Świdnickich. 

Muzeum Kolejnictwa

 To duże na skalę europejską muzeum kolejowe – założone zostało w 2004 roku na terenie zabytkowej lokomotywowni z 1908 roku. Muzeum znajduje się na obszarze terenów kolejowych o powierzchni przekraczającej 2 hektary, zachowując oryginalną infrastrukturę, budynki warsztatów lokomotyw oraz zaplecze techniczne. W zbiorach placówki znajduje się ponad 150 pojazdów kolejowych, pochodzących z okresu od 1880 roku do lat 70. XX wieku. Kolekcja zawiera m.in. przeszło 40 lokomotyw parowych wyprodukowanych w Niemczech, Polsce, USA i Anglii, a także lokomotywy spalinowe, elektryczne, wagony oraz specjalistyczne pojazdy kolejowe.

Trasa parowozowa

Podczas przejazdu grupie towarzyszy przewodnik, który w profesjonalny, ale zrozumiały sposób przedstawia działanie poszczególnych urządzeń, jednocześnie dbając o bezpieczeństwo pasażerów. Trasa Parowozowa, biegnąca po terenie bocznicy Muzeum Kolejnictwa na Śląsku, jest zwiedzana z wagonu prowadzonego przez historyczną lokomotywę spalinową. Trasa wiedzie wzdłuż kluczowych obiektów technicznych kolei, które w przeszłości umożliwiały codzienną eksploatację parowozów na terenie parowozowni. W trakcie przejazdu uczestnicy mają okazję zobaczyć m.in. dźwig do załadunku węgla, żurawie wodne, piaskownię oraz kanał oczystkowy. Demonstrowana jest także zasada działania obrotnicy kolejowej, umożliwiającej obracanie lokomotyw i wagonów. Przejazd trwa około 30 minut i w całości odbywa się na bocznicy muzealnej, a pasażerowie wsiadają i wysiadają na stacji położonej przy zabytkowym dźwigu węglowym.

Ekspozycje stałe 

Przybliżymy Państwu nie tylko historię kolei i kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej, ale także w Europie i na świecie. Ekspozycja stała umożliwia zwiedzanie m.in. zrekonstruowanego gabinetu naczelnika z 1930 i 1970 roku, gabinet kolejowej Medycyny Pracy, Drukarnię PKP, czy unikatową makietę kolejową w skali H0 wykonaną na przełomie lat 70-tych i 80-tych XX wieku, wykorzystywaną jako pomoc dydaktyczną w szkole kolejowej.

Zabytkowy warsztat naprawy lokomotyw 

Kolejnym krokiem zwiedzania będzie warsztat z 1908 roku, w którym jeszcze przed wojną naprawiano i dorabiano części do stojących w parowozowni lokomotyw. Dzięki programowi rewitalizacji Interreg V-A znajdują się tu działające tokarki, frezarki, wiertarki. Niektóre z maszyn są napędzane za pomocą systemu napędu z XIX oraz z początku XX wieku.

Wagon Restauracyjny WARS

Zapraszamy uczestników wycieczki do KOLEJOWEGO BISTRO, gdzie zjedzą Państwo posiłek zorganizowanego w stylowym, oryginalnym wagonie barowym PKP z lat 70-tych XX wieku. Oprócz standardowych dań z menu, możemy zaproponować Państwu obiad oparty na tradycyjnej, wyśmienitej polskiej kuchni, a na deser polecamy smaczne ciasta pochodzące z pobliskich cukierni.

Posiłki i aktualne menu znajdziesz tutaj

Sale okolicznościowe

Na zakończenie dnia w Muzeum Kolejnictwa proponujemy kolację lub wieczorek taneczny w jednej z naszych sal. W obiekcie mamy dwie sale wyposażone w wysokiej jakości sprzęt muzyczny oraz parkiet, mieszczące od 30 do 90 osób. Oferujemy również wynajęcie zabytkowej parowozowni, idealnej na koncerty czy wystawę, w której zmieści się nawet 300 osób!

Więcej informacji o najmie znajdziesz tutaj 

Ognisko

Znakomitym rozwiązaniem plenerowym, może być także ognisko integracyjne. Oferujemy Państwu wygodne miejsce do organizacji na terenie naszego Muzeum, ale jednocześnie z dala od turystów.

Godziny do uzgodnienia przy rezerwacji terminu!

Noclegi w wagonach

Wczasy w wagonach z czasów PRL-u są wspomnieniem dla wielu miłośników kolei ale i nie tylko. Mamy możliwość poczuć klimat dawnych lat w oryginalnych wagonach sypialnych, które są  ustawione na bocznicy kolejowej z dala od tłumu turystów. Teren wagonów jest ogrodzony i oferuje naszym gościom spokój i ciszę. 

Serdecznie zapraszamy!

Kontakt: 

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku 
ul. Towarowa 4 
58-140 Jaworzyna Śląska 

tel. 746 374 330
e-mail: muzeum@muzeumtechniki.pl

Joanna Daniłowicz tel. 885 204 801
Magdalena Kruk tel. 661 818 888

Zbiórka dla powodzian

Zapraszamy do odwiedzenia Muzeum Kolejnictwa i wsparcia akcji pomocy dla powodzian!

Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia Muzeum, gdzie nie tylko odkryjecie autentyczną historię sztuki, techniki i przemysłu, ale będziecie również mogli włączyć się w szlachetną inicjatywę. 

W odpowiedzi na dramatyczną sytuację osób dotkniętych powodzią, organizujemy zbiórkę rzeczową, która pomoże im wrócić do normalnego życia.

Podczas wizyty w Muzeum, prosimy o przyniesienie:
– środków czystości,
– produktów spożywczych o długim terminie ważności,
– wody butelkowanej,
– środków higienicznych.

Dzieci, które zaangażują się w pomoc dla powodzian zwiedzają Muzeum bezpłatnie, jako wyraz naszej wdzięczności. Każda pomoc ma ogromne znaczenie!  
Dziękujemy za Wasze otwarte serca i czekamy na Was w Muzeum!

Data zbiórki: od 21.09 do 22.09.2024
Godziny otwarcia Muzeum: 10.00 – 18.00

Do zobaczenia!

Komunikat

Z uwagi na panujące zagrożenie powodziowe na Dolnym Śląsku, zespół Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska postanowił odwołać Jubileuszową Galę XX-lecia Muzeum Kolejnictwa na Śląsku.  

Nasz benefis zostanie przełożony na inny termin, który podamy wkrótce. Muzeum jest bezpieczne i nie zagraża nam niebezpieczeństwo – zapraszamy wycieczki i turystów indywidualnych do zwiedzania. 

Cały zespół jest gotowy do pomocy ludziom, których dotknęła powódź! Solidaryzujemy się ze wszystkimi poszkodowanymi, którzy są również wśród naszych pracowników i bliskich.     

Prosimy o udostępnienie informacji.

Plenery filmowe i zdjęciowe

Nasza Fundacja jest niezależną organizacją pozarządową zajmującą się ochroną wybranych zabytków techniki na terenie Śląska. Oddajemy w Państwa ręce unikalne plenery do wykorzystania. To chronione przez nas obiekty do produkcji filmowych i reklamowych. To co wyróżnia nasze obiekty na tle innych poprzemysłowych i kolejowych zespołów to dbałość o autentyzm. Prace adaptacyjne zawsze prowadzimy z poszanowaniem zabytkowej substancji obiektów dążąc do zachowania oryginalnego wyglądu i wyposażenia – tak by wciąż, mimo upływu lat – czuć było klimat dawnej pracy. Fundacja to także zespół merytorycznie przygotowanych specjalistów zajmujących się historią techniki i transportu. Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą.

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku zajmuje teren parowozowni w Jaworzynie Śląskiej. Na 2,5 hektarach zamkniętej bocznicy kolejowej zgromadzona jest kolekcja ponad 100 jednostek zabytkowego taboru kolejowego — lokomotyw, wagonów i innych pojazdów szynowych. Centralny punkt zespołu stanowi 19-stanowiskowa parowozownia wachlarzowa z 1909 r. o powierzchni 2000 m². Na terenie Muzeum zachowana jest cała, niezbędna do funkcjonowania parowozowni, historyczna infrastruktura kolejowa, którą tworzą m.in.:

  • sprawna obrotnica kolejowa z ok. 1920 r.
  • olejarnia z historycznym wyposażeniem (skład olejów eksploatacyjnych dla lokomotyw)
  • dźwig węglowy z zasiekiem (kompletne urządzenie dźwigowe Thiele & Mawald Glatz 1920r.)
  • piaskownia z 1909 r.
  • warsztat kolejowy z zachowanymi i sprawnymi maszynami warsztatowymi — m.in. tokarnie, strugi, prasy
  • zapadnia z 1918 r. (z zachowaną windą śrubową wbudowaną w tory)
  • zespół kuźni i sprężarkownia z wyposażeniem
  • szalet z 1943 r. z historycznym wyposażeniem i armaturą

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku jest także jedynym muzeum w Polsce eksploatującym zabytkowy tabor kolejowy. Do najważniejszych, sprawnych pojazdów należą:

  • zabytkowa, polska lokomotywa parowa TKt48-182 z 1951 r.
  • wagon osobowy Bi29 klasy 1 z 1930 r.
  • dwa wagony osobowe Ci28 klasy 2 z 1928 r.
  • najstarsza czynna lokomotywa spalinowa w Polsce, DEUTZ OMZ 122 R z 1940 r.
  • czechosłowacki wagon motorowy M262.02 z 1958 r.
  • polska spalinowa lokomotywa manewrowa 409-D1 z 1964 r.
  • jedyny sprawny w Polsce drogowy walec o napędzie parowym Ruthermeyer z 1930 r.

Eksploatowany przez Muzeum Kolejnictwa na Śląsku tabor posiada wszystkie niezbędne dokumenty i badania wymagane w realizacji przejazdów po publicznych liniach kolejowych na terenie Polski. Podlega on stałemu dozorowi technicznemu.

Jaworzyna Śląska leży w bezpośrednim sąsiedztwie najbardziej malowniczych linii kolejowych w Polsce, m.in. górskiej linii Wałbrzych – Kłodzko, posiadającej największą liczbę kolejowych obiektów inżynieryjnych – w tym mierzących ponad 1000 m tuneli kolejowych pod Sajdakiem, Świerkową Górą czy Wołowcem.

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku
ul. Towarowa 4, 58-140 Jaworzyna Śląska
Tel. 74 63 74 330 / 692 407 401
muzeum@muzeumtechniki.pl
muzeumtechniki.pl

Młyn Hilberta w Dzierżoniowie

Młyn Hilberta rozpoczął swoją działalność w Dzierżoniowie w 1865 r. Wcześniej przedsiębiorstwo Hilbert Mühle AG prowadziło mniejszy zakład w Bielawie. Zakład przeszedł szereg rozbudów i adaptacji m.in. w latach 1875 czy 1916, czy wreszcie w 1936 roku, kiedy uzyskał swój ostateczny, istniejący do dziś kształt, ale ani na chwilę nie stracił swojego charakteru i nie zmienił przeznaczenia. Przez ponad 150 lat produkowano tu mąki, kasze i otręby najwyższej jakości. Zakład przestał funkcjonować w październiku 2016 r. W listopadzie tego samego roku miało miejsce ostatnie mielenie mąki, po którym wyłączono i rozpoczęto konserwację maszyn i urządzeń, w sposób umożliwiający ich ponowny rozruch.

Główną część młyna stanowią 4 połączone ze sobą budynki o łącznej powierzchni blisko 10.000 m² na 6 kondygnacjach z dominującą 36-metrową kubiczną wieżą wodną z 1916 r. Ale o unikatowości młyna nie stanowi jego rozmiar i wiek, ale przede wszystkim wyposażenie. Kompletny i sprawny, pochodzący z lat 30-tych XX wieku ciąg technologiczny złożony m.in. z:

  • 40 mlewników z 1935 r. w niemieckiej wytwórni MIAG w Brunszwiku
  • tryjerów
  • filtrów
  • odsiewaczy ramowych
  • przenośników kubełkowych
  • elektrycznego zespołu napędowego z transmisją pasową

Zachowany ciąg technologiczny oraz otoczenie młyna powoduje, że może być sceną rekonstruującą funkcjonowanie XIX i XX-wiecznych zakładów przemysłowych.

Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska dysponuje również szeregiem sprawnych zabytkowych pojazdów użytkowych, które w naturalny sposób mogą zostać wykorzystane w budowie scenografii. Kolekcja obejmuje zarówno samochody dostawcze, jak i osobowe.

Młyn Hilberta
ul. Batalionów Chłopskich 11, 58-200 Dzierżoniów
600 064 011
biuro@muzeatechniki.pl
muzeatechniki.pl

Muzeum Techniki Rolniczej na Śląsku w Piotrowicach Świdnickich

Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego na Śląsku od kilku lat prowadzi prace przy adaptacji zabytkowego zespołu Dworu i Folwarku na potrzeby Muzeum Technik Rolniczych na Śląsku. W remontowanych obiektach powstaje „Żywy Folwark” – muzeum, w którym prezentowana będzie nie tylko historia rozwoju rolnictwa, ale także przedstawione będzie życie w gospodarstwach rolnych XIX i początku XX wieku. Budynki na terenie Folwarku są sukcesywnie remontowane, powoli odzyskując swoje pierwotne funkcje.

Dwór wzniesiony został w latach 1596-1599. Do otoczonego fosą obiektu prowadzi kamienny most. Monumentalna bryła dworu – na wzór średniowiecznego zamku – została wzniesiona na planie kwadratu z czterema, narożnymi, cylindrycznymi wieżami. Gmach murowany jest z łamanego kamienia, uzupełnionego miejscami cegłą. Łączna powierzchnia użytkowa dworu wynosi 1500 m² na 3 kondygnacjach. Budynek posiada rozległe piwnice.

Cały zespół – na działce o powierzchni ponad 40 000 m² – tworzą:

  • neorenesansowy dwór
  • odrestaurowana stodoła o powierzchni ponad 800 m²
  • spichlerz
  • stodoła
  • dwa budynki szpitalne

W zbiorach powstającego Muzeum Techniki Rolniczej w Piotrowicach Świdnickich znajduje się szereg dawnych maszyn, urządzeń i pojazdów rolniczych, które umożliwiają odtworzenie nie tylko wyposażenia gospodarstwa rolnego przełomu XIX i XX wieku, ale także na prowadzeniu w ich oparciu prac polowych. Do najważniejszych eksponatów należą pochodzące z lat 20-tych i 30-tych XX wieku – sprawne ciągniki rolnicze FORDSON.

Muzeum Techniki Rolniczej na Śląsku
Piotrowice Świdnickie, 58-140 Jaworzyna Śląska
600 064 011
biuro@muzeatechniki.pl
muzeatechniki.pl

Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA w Katowicach-Szopienicach

Niepowtarzalna architektura, oryginalne postindustrialne wnętrza i zachowane oryginalne wyposażenie – to główne atuty Muzeum Hutnictwa Cynku Walcownia. Budynek wzniesiony został w 1904 r., jako część funkcjonującej w Szopienicach Huty Bernhardi, w 1913 r. został rozbudowany, uzyskując swój ostateczny, zachowany do dziś kształt i charakter. Produkcja blach cynkowych prowadzona była do 2002 roku, wówczas zrodził się pomysł zachowania obiektu do celów muzealnych. W 2013 r. przejęty został przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska i poddany remontowi oraz konserwacji. Całkowita powierzchnia hali wynosi blisko 6000 m². W Walcowni zachowane zostały wszystkie maszyny, urządzenia i narzędzia niezbędne w procesie produkcji blach cynkowych, w tym przede wszystkim:

  • 4 stacjonarne maszyny parowe do napędu walcarek znajdujące się w osobnej, wydzielonej części hali
  • 2 piece do wytopu cynku
  • piec grzewczy
  • stół odlewniczy
  • 2 walcarki wstępne
  • 3 walcarki wykańczające

Zachowany autentyczny ciąg technologiczny pozwala na zrekonstruowanie wnętrza zakładu produkcyjnego z przełomu XIX i XX wieku. Monumentalne maszyny – walcarki – mogą być częściowo wprawione w ruch za pomocą silnika elektrycznego z transmisją pasową.

Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA posiada w swoich zbiorach również jedną z największych w Europie kolekcji stacjonarnych silników spalinowych; od niewielkich 1-cylindrowych motorów stanowiących źródło napędu dla urządzeń w warsztacie rzemieślniczym, po większe jednostki mogące zasilać całe zespoły maszyn i urządzeń fabrycznych. Silniki są odrestaurowane i sprawne technicznie. W zbiorach Muzeum znajduje się ponadto kolekcja zabytkowych motocykli legendarnych amerykańskich marek HARLEY-DAVIDSON i INDIAN. Historyczne i sprawne pojazdy pochodzą z lat 1924-1986 i ilustrują wszystkie najważniejsze epoki w historii amerykańskiej i światowej motoryzacji.

Rozległa, ale jednocześnie zamknięta przestrzeń hali WALCOWNI to doskonałe miejsce na realizację nie tylko małych i kameralnych spotkań czy klipów, ale także scen wymagających rozmachu oraz wydarzeń nawet dla 1000 uczestników.

Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA
ul. 11 Listopada 50, 40-387 Katowice
Tel. 727 600 186
walcownia@muzeatechniki.pl
walcownia.org

Parowozownia Dzierżoniów w Dzierżoniowie

Zespół Parowozowni w Dzierżoniowie wybudowany został w 1909 r. Niewielki obiekt miał zapewnić środki transportu i ich obsługę w obrębie zagłębia włókienniczego Dzierżoniów – Bielawa – Pieszyce. Parowozownia zlokalizowana została w sąsiedztwie dworca kolejowego w Dzierżoniowie oraz dworca towarowego. Bocznica parowozowni posiada bezpośrednie połączenie z torami szlakowymi przebiegającymi przez Dzierżoniów. Swoją funkcję – tj. miejsca obsługi i eksploatacji lokomotyw – pełniła do lat 90-tych XX wieku. Następnie wykorzystywana była m.in. jako magazyn czy muzeum techniki. Od 2014 roku obiekt poddany został ochronie przez Fundację i trwają prace adaptacyjne mające na celu dostosowanie go do potrzeb zwiedzających.

Na zespół parowozowni w Dzierżoniowie składają się m.in.:

  • 9-stanowiskowa parowozownia wachlarzowa z 1909 r.
  • sprawna, mechaniczna obrotnica kolejowa,
  • unikatowy dźwig bramowy z 1909 r.
  • budynek administracyjny (fragment pierwszej parowozowni z ok. 1850 r.)
  • zespół budynków warsztatowych (dobudowanych do parowozowni)

Parowozownia stanowi drugi – obok Młyna Hilberta – obiekt Fundacji na terenie Dzierżoniowa. Ich bliskie sąsiedztwo umożliwia jednoczesne wykorzystanie przestrzeni i plenerów oferowanych przez obiekty w ramach jednego przedsięwzięcia. Od 2014 r. na terenie bocznicy gromadzony jest zabytkowy tabor kolejowy wyprodukowany po 1945 r., m.in. polskie parowozy serii Ol49, Ty45.

Dzierżoniów leży w biegu linii kolejowej 137 – tzw. Magistrali Podsudeckiej, jednej z najstarszych i najbardziej atrakcyjnych krajobrazowo linii kolejowych na Dolnym Śląsku i w Polsce. Linia nigdy nie została zelektryfikowana i zachowało się na niej wiele budowli i elementów infrastruktury kolejowej z przełomu XIX i XX wieku. Niewielki ruch kolejowy powoduje możliwość organizacji planu zdjęciowego w możliwie dużym stopniu dopasowanym do potrzeb produkcji.

Parowozownia Dzierżoniów
Filia Muzeum Kolejnictwa na Śląsku
ul. Kolejowa 88, 58-200 Dzierżoniów
600 064 011
biuro@muzeatechniki.pl
muzeatechniki.pl

Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach

Historia produkcji porcelany w Tułowicach koło Opola sięga początków XIX wieku, jednak dopiero przejęcie istniejącej od 1815 r. manufaktury przez rodzinę Schlegelmilch nadało jej skalę i rozmach. W 1912 roku właściciel fabryki Richard Schlegelmilch zdecydował się na budowę reprezentacyjnej siedziby rodowej. Willa o powierzchni ponad 1100 m2 otrzymała okazały secesyjny kostium architektoniczny. W latach 20-tych XX wieku przebudowano wnętrza w duchu Art déco, z tego okresu pochodzą m.in. liczne płaskorzeźby w częściach wspólnych przedstawiające życie w dżungli, czy ponad 6-metrowy witraż o podobnej tematyce. Willa otoczona jest kilkuhektarowym parkiem angielskim. Wnętrza willi zaaranżowane są w sposób rekonstruujący otoczenie zamożnych fabrykantów z przełomu XIX i XX wieku.

Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska objęła też ochroną część dawnej fabryki porcelany – najbardziej reprezentacyjny, secesyjny, budynek wzorcowni.

W przeszłości mieścił pracownie projektowe i sale do prezentacji wyrobów.

Muzeum Porcelany Śląskiej
ul. Parkowa 7, 49-130 Tułowice
600 064 011
biuro@muzeatechniki.pl
muzeatechniki.pl

Sesje zdjęciowe w Muzeum Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej

Zorganizuj sesję zdjęciową w Muzeum Kolejnictwa w Jaworzynie Ślaskiej!

Fotograficzne “Sesje ślubne na torach” stały się w ostatnim czasie równie popularne, co sesje w zamkach i pałacach. W związku z licznymi pytaniami o możliwość wykorzystania naszych industrialnych wnętrz do sesji ślubnych Muzeum Kolejnictwa zaprasza pary młode i fotografów do organizacji sesji w kolejowej scenerii. Sesje zdjęciowe realizowane w parowozowni, na torach kolejowych lub w zabytkowych wagonach mają urok, który trudno odnaleźć w innych miejscach. Na sesje możemy udostępnić Państwu zabytkowe eksponaty oraz wypożyczyć rekwizyty co sprawi, że teren Muzeum stanie się niepowtarzalnym miejscem na plener fotograficzny.


Pakiet podstawowy:

Opłata wynosi 100,00 zł + koszt biletu wstępu dla każdej z osób biorącej udział w sesji według obowiązującego cennika. Opłata jest jednodniowa, uiszcza się ją na miejscu w dniu przyjazdu na sesję zdjęciową. Para Młoda wraz z fotografem spacerując samodzielnie po terenie Muzeum może wykorzystać ogólnodostępne powierzchnie oraz pojazdy otwarte dla zwiedzających.


Pakiet z wykorzystaniem zabytkowych wagonów osobowych:

Opłata wynosi 250,00 zł + koszt biletu wstępu dla każdej z osób biorącej udział w sesji według obowiązującego cennika. Opłata jest jednodniowa, uiszcza się ją na miejscu w dniu przyjazdu na sesję zdjęciową. Para Młoda wraz z fotografem spacerując samodzielnie po terenie Muzeum może wykorzystać ogólnodostępne powierzchnie oraz pojazdy otwarte dla zwiedzających, dodatkowo w ciągu 1,5 h może także skorzystać z zamkniętych ekspozycji muzealnych oraz przy obecności obsługi wykorzystać wnętrze zabytkowych wagonów osobowych do realizacji zdjęć (dostosowując się do panujących zasad udostępniania eksponatów).


Pakiet z wykorzystaniem zabytkowej drezyny kolejowej:

Opłata wynosi 500,00 zł + koszt biletu wstępu dla każdej z osób biorącej udział w sesji według obowiązującego cennika. Opłata jest jednodniowa, uiszcza się ją na miejscu w dniu przyjazdu na sesję zdjęciową. Para Młoda wraz z fotografem spacerując samodzielnie po terenie Muzeum może wykorzystać ogólnodostępne powierzchnie oraz pojazdy otwarte dla zwiedzających, dodatkowo w ciągu 1,5 h może także skorzystać w obecności obsługi wykorzystać wnętrze zabytkowej drezyny kolejowej Warszawa M20 (dostosowując się do panujących zasad udostępniania eksponatów) oraz skorzystać z zamkniętych ekspozycji muzealnych.


Dodatkowo:
Na indywidualne życzenie Muzeum może wypożyczyć rekwizyty (walizki, czapki kolejowe, lizaki kolejowe itp.), które wzbogacą pomysł na sesję zdjęciową.

Jednocześnie informujemy, że wymieniony wyżej teren Muzeum, ekspozycje oraz zabytkowe pojazdy nie są udostępniane wyłącznie na potrzeby sesji zdjęciowych, służą głównie do obsługi ruchu turystycznego. W związku z powyższym Muzeum Kolejnictwa na Śląsku zastrzega sobie możliwość odmowy udostępnienia niektórych miejsc czy eksponatów w określonych terminach. O dostępność obiektów i miejsc na potrzeby sesji dowiadywać się należy mailowo bądź telefonicznie. Jeśli jesteście Państwo zainteresowani możliwościami wykonywania innych zdjęć w celach komercyjnych (poza ślubnymi) – prosimy kontakt pod adresem mailowym rezerwacje@muzeatechniki.pl


Sesję zdjęciową można zorganizować od poniedziałku do niedzieli w godzinach otwarcia Muzeum!

Zapisy oraz szczegóły:
tel. 661 818 888 lub mailowo rezerwacje@muzeatechniki.pl

Pracownia Konserwatorska Fundacji Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska

Naprawy i odbudowy zabytkowego taboru kolejowego oraz pojazdów zabytkowych

Pracownia

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku jest jedyną w Polsce placówką muzealną realizującą naprawy i konserwacje jednostek zabytkowego taboru kolejowego.
Realizowane przez nas projekty konserwatorskie dotyczą zarówno sprawnych jednostek taboru kolejowego jak i jednostek prezentowanych w charakterze pomników. Prace prowadzone są na terenie Muzeum Kolejnictwa na Śląsku oraz przy współpracy z wyspecjalizowanymi partnerami w kraju i za granicą.

Wykwalifikowany personel

Prace realizowane są przez wysoko wykwalifikowany personel techniczny oraz merytoryczny posiadający wieloletnie doświadczenie w zakresie prowadzenia napraw i konserwacji zabytkowego taboru kolejowego a także innych, wielkogabarytowych, pojazdów o charakterze historycznym.

Nasi dotychczasowi odbiorcy to m.in.


● Państwowe Muzeum Auschwitz – Birkenau w Oświęcimiu
● Museo Memoria y Tolerancia – Holocaust Museum w Meksyku
● Florida Holocaust Museum w St. Petersburg
● Polskie Górnictwo Naftowe i Gazowe – Oddział we Wrocławiu
● Creoproject – Projektowanie i Realizacja Inwestycji Architektonicznych we Wrocławiu
● Stacja Muzeum (ex. Muzeum Kolejnictwa) w Warszawie
● Muzeum im. Ireny i Mieczysława Mazarakich w Chrzanowie

Zasady napraw i konserwacji

Wszystkie prace realizowane przez Pracownię Konserwatorską Muzeum Kolejnictwa na Śląsku, realizowane są w oparciu o katalog zasad, stosowanych zarówno wobec czynnych jednostek zabytkowego taboru kolejowego jak i jednostek, które mają być prezentowane w charakterze nieczynnych pomników techniki.
Minimalizowanie strat: wymiany elementów, urządzeń i zespołów urządzeń o charakterze historycznym powinny być minimalizowane. Wskazana jest regeneracja mają na celu zachowanie zabytkowej substancji obiektu
Bezpieczeństwo: remonty i konserwacje sprawnych jednostek zabytkowego taboru kolejowego muszą być prowadzone w sposób umożliwiający ich eksploatację na publicznych liniach kolejowych
Technologia: prace powinny być prowadzone w oparciu o technologie i narzędzia stosowane w epoce powstania obiektu

Wybrane realizacje


W ciągu 16 lat działalności Muzeum Kolejnictwa na Śląsku przeprowadziło remonty i konserwacje kilkudziesięciu jednostek zabytkowego taboru kolejowego i innych pojazdów. Prace realizowane były zarówno na potrzeby muzeów tworzących Fundację jak i partnerów zewnętrznych.

Naprawa Główna parowozu TKt48-18 (1951 r.)

Prace prowadzone w latach 2013 – 2014. Przedmiotem prac była polska lokomotywa parowa TKt48-18 z 1951 r. Parowóz skierowany został do Naprawy Głównej (P5) obejmującej m.in. wymianę kotła parowozowego oraz całkowity remont pozostałych układów lokomotywy.

Kocioł poddany naprawie został w wyspecjalizowanej firmie zewnętrznej, pozostałe prace przeprowadzono w całości przez Pracownię Konserwatorską. Jazda próbna parowozu odbyła się w lipcu 2014 r. Lokomotywa od tego czas poprowadziła przeszło 300 Muzealnych Pociągów Specjalnych przy przebiegu ponad 20 000 km.
Parowóz użytkowany jest przez Muzeum Kolejnictwa na Śląsku – Oddział Fundacji w Jaworzynie Śląskiej. Lokomotywa spełnia wszystkie wymogi stawiane pojazdom poruszającym się po publicznych liniach kolejowych.


Naprawa Główna wagonów osobowych Ci/Bi (1928-1930 r.)

Prace prowadzone w II etapach; dwa wagony Ci28 poddawane były Naprawie Głównej w latach 2014-2015, wagon Bi29 w roku 2016. Przedmiotem naprawy były 3 zabytkowe, pochodzące z lat 1928 – 1930, niemieckie wagony osobowe. Prace obejmowały całkowitą odbudowę wagonów oraz przywrócenie ich do ruchu po ponad 20 latach postoju.
Całość prac przeprowadzona została w Pracowni Konserwatorskiej. Wagony od czasu zakończenia prac weszły w skład ponad 300 Muzealnych Pociągów Specjalnych przy przebiegu ponad 20 000 km. W tym czasie przewiozły 20 000 turystów.


Renowacja lokomotywy BMAG 10253 (1930 r.)
Prace prowadzone w 2015 r. Przedmiotem naprawy była zabytkowa, niemiecka, bezogniowa lokomotywa wąskotorowa BMAG 10253 No6 z 1930 r. Lokomotywa użytkowana była na terenie zespołu Gazowni Tarongaj we Wrocławiu.

Po zakończeniu eksploatacji prezentowana w charakterze pomnika na terenie zakładu. Prace obejmowały renowację pojazdu stanowiącego nieczynny pomnik techniki. Prace realizowane były na zlecenie Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazowego – Oddział we Wrocławiu.


Renowacja lokomotywy Tx2-355 (1911 r.)
Przedmiotem naprawy była zabytkowa, niemiecka, parowa lokomotywa wąskotorowa Tx2-355 z 1911r. Lokomotywa pochodzi ze zbiorów Muzeum Kolei Wąskotorowej w Żninie, a od 2016 r. prezentowana jest – jako nieczynny pomnik techniki – na terenie dawnego dworca kolei wąskotorowej na wrocławskim Nadodrzu.

Prace w całości przeprowadzono w Pracowni Konserwatorskiej na zlecenie firmy Creoproject z Wrocławia.


Renowacja lokomotywy T49 Ryś (1946 r.)
Przedmiotem naprawy była zabytkowa, polska, parowa lokomotywa wąskotorowa T49 “Ryś” z 1946 r. Lokomotywa pochodzi ze zbiorów Muzeum im. Ireny i Mieczysława Mazarakich w Chrzanowie. Lokomotywa prezentowana jest w charakterze nieczynnego pomnika techniki eksponowanego na otwartej przestrzeni.

Prace w całości przeprowadzono w Pracowni Konserwatorskiej Fundacji.

Kontakt:
Maciej Mądry, Dyrektor Ds. Ochrony Zabytków – maciej.madry@muzeatechniki.pl

Oferta najmu powierzchni – Muzeum Kolejnictwa

Na terenie Muzeum Kolejnictwa możliwy jest najem powierzchni:

Sala Klubowa (do 50 osób)

Idealna na spotkania biznesowe, integracyjne, szkolenia oraz uroczystości rodzinne. Wyposażona w wysokiej jakości sprzęt muzyczny oraz parkiet, świetnie sprawdza się przy organizacji wieczorków tanecznych i dancingów.

Sala Kolejowa (do 40 osób)

Znakomicie się nadaje na szkolenia, konferencje, kursy, warsztaty i inne organizowane spotkania. Otoczona pamiątkami kolejowymi, charakteryzuje się industrialnym klimatem, łącząc ceglane ściany z eleganckim drewnem.

Połączona Sala Klubowa i Kolejowa

Ponieważ sąsiadują ze sobą – obie sale można wynająć łącznie lub oddzielnie, z możliwością aranżacji przestrzeni i pełnym wyposażeniem multimedialnym. Łącznie mieszczą do 90 osób.

Hala – Lokomotywownia (do 300 osób)

Hala w zabytkowej parowozowni zapewnia industrialny klimat, idealny na koncerty, targi czy wystawy.

Dodatkowo oferujemy zaplecze cateringowe, kuchenne oraz dostęp do parkingu i bazy noclegowej w Willi Fischer. Możliwe jest także zorganizowanie niestandardowego zwiedzania Muzeum. Na specjalne zamówienie możemy zorganizować m.in.

Informacja i kontakt :
+48 692-407-401
rezerwacje@muzeatechniki.pl

20th Anniversary of the Railway Museum in Silesia

September 21-22, 2024

In 2024, the Railway Museum in Jaworzyna Śląska celebrates its 20th anniversary. Over the years, the museum has transformed from a locomotive depot slated for closure into Poland’s largest and most popular railway museum. It now houses nearly 150 rail vehicles, showcasing the history of railways in Silesia. The museum has completed numerous renovations of historic structures and the conservation of many exhibits. The museum’s depot still services locomotives and carriages, now for organized tourist rides.

On September 21-22, 2024, we invite you to a special edition of the annual Gala at the Railway Museum in Jaworzyna Śląska. In addition to showcasing historic and modern railway vehicles, we will present the history of the museum’s founding and discuss future development plans. We have invited individuals who contributed to the museum’s establishment and growth to speak, and we are organizing an international debate on the preservation of historic railways.

We have invited individuals who supported the founding and development of the Museum to speak. We are also planning an international debate dedicated to the preservation of historic railways.

A highlight of the Gala will be performances by well-known artists who have visited our Museum in the past. The 20th Anniversary Gala of the Museum, held on September 21-22, 2024, will be a weekend full of attractions for everyone. It will also be an excellent opportunity to celebrate the Museum’s achievements, emphasize its significance to the community, and inspire further development and innovation.

Event Program:

September 21-22, 10:00 AM – 6:00 PM: Exhibitions, train rides, workshops, special train services, and guided tours.

  • September 21, 7:00 PM – 9:00 PM: Evening Gala and concert with retrospectives and acknowledgments.
  • September 22, 4:00 PM: Debate on the role of museums in urban spaces.

Contact Information:

  • Organizer/Media: katarzyna.szczerbinska@muzeatechniki.pl
  • Exhibitors/Guests: magdalena.kruk@muzeatechniki.pl
  • Sponsorship/Advertising: joanna.danilowicz@muzeatechniki.pl

XX-lecie Muzeum Kolejnictwa – 21-22.09.2024

Muzeum Kolejnictwa na Dolnym Śląsku serdecznie zaprasza na Galę z okazji 20-lecia swojej działalności. To doskonała okazja, aby spotkać się, porozmawiać o naszej wspólnej pasji i podsumować dotychczasowe osiągnięcia. Czekamy na Państwa w Muzeum, aby wspólnie celebrować ten wyjątkowy jubileusz!

Na przestrzeni lat, historia kolejnictwa na Dolnym Śląsku stanowiła nieodłączny element rozwoju gospodarczego i społecznego regionu. Od pierwszych inwestycji kolejowych w XIX wieku, przez dynamiczny rozwój przemysłu maszynowego, aż po współczesne inicjatywy związane z ochroną zabytków i ponownym wykorzystaniem historycznych linii kolejowych – Dolny Śląsk jest żywym świadectwem, jak infrastruktura kolejowa może wpływać na rozwój i kształtowanie się lokalnych społeczności.

Zachowanie dziedzictwa kolejowego jest dziś nie tylko obowiązkiem, ale i szansą na rewitalizację zapomnianych przestrzeni, przywracanie ich dawnej świetności oraz wykorzystanie w celach turystycznych i edukacyjnych. Dbałość o takie obiekty jak dworce kolejowe, mosty, tunele oraz zabytkowy tabor kolejowy jest kluczowym elementem działań na rzecz ochrony kultury i tradycji tego regionu.

Chronimy zabytki kolejnictwa na Dolnym Śląsku

Piotr Gerber

Rozwój gospodarczy na Dolnym Śląsku rozpoczął się w pierwszej połowie XIX wieku od wprowadzenia przemysłowych technologii w miejsce rzemiosła opartego na pracy ręcznej. Przemysł wpłynął na rozwój lokalnych społeczności, spowodował wzrost liczby mieszkańców regionu oraz poprawił warunki życia. Do dziś na Dolnym Śląsku mamy największą w Polsce ilość zabytków architektury, w tym pałaców, budynków użyteczności publicznej, obiektów sakralnych, edukacji czy szpitali. Ważnym źródłem sukcesu rozwoju Dolnego Śląska było powstanie kolejnictwa. Kolej wkroczyła do Wrocławia już w dwanaście lat po uruchomieniu pierwszej, praktycznie wykorzystywanej, linii kolejowej w Anglii. Inicjatywę w budowy pierwszej linii kolejowej na Śląsku podjęli wrocławscy przemysłowcy i bankierzy. W 1840 roku powstała spółka pod nazwą Towarzystwo Kolei Górnośląskiej. Rozpoczęto prace przy budowie pierwszego odcinka z Wrocławia do Oławy, który otwarto w maju 1842 roku, dając początek szybkiemu budownictwu kolejowych połączeń na Śląsku.
W końcu lat czterdziestych, Wrocław jako stolica Dolnego Śląska, stał się ważnym węzłem komunikacji kolejowej, na terenie którego łączyły się kierunki do Berlina, na Górny Śląsk, do Świebodzic, od 1853 do Wałbrzycha , a od 1856 roku do Poznania.

Tak poważne inwestycje kolejowe spowodowały ożywienie w gospodarce regionu. Duże zapotrzebowanie na tabor kolejowy, a także na wyposażenie linii kolejowych, spowodowało dynamiczny rozwój zakładów produkujących na rzecz kolei. Przemysł maszynowy urósł do jednego z najważniejszych na Dolnym Śląsku. Od lat czterdziestych XIX wieku rozpoczął się dynamiczny rozwój produkcji wagonów kolejowych, a z czasem lokomotyw parowych. Z końcem XIX wieku Dolny Śląsk stał się ważnym producentem na rzecz kolei w tej części Europy. Pierwszy dworzec kolejowy we Wrocławiu powstał przy ulicy Małachowskiego w 1842 roku. Sukces ekonomiczny umożliwił budowę Dworca Głównego, który został otwarty w 1855 roku.
Kolejne lata XIX i początku XX wieku to dalszy dynamiczny rozwój kolejnictwa i różnych dziedzin przemysłu produkujących na rzecz kolei. Budowa następnych połączeń kolejowych doprowadziła kolej do niemal każdej większej miejscowości na Dolnym Śląsku. Kolej stała się najważniejszym czynnikiem rozwoju gospodarczego regionu.
Zmiany polityczno-gospodarcze w końcu XX wieku, a także wprowadzenie nowych technologii, doprowadziło do likwidacji wielu historycznych gałęzi gospodarki na Dolnym Śląsku. Dzisiaj coraz trudniej znaleźć w krajobrazie miast sylwety szybów kopalnianych, chłodni kominowych czy ceglanych kominów dawnych kotłowni. Zmiany gospodarcze spowodowały również likwidację wielu lokalnych linii kolejowych, a także związanej z nimi infrastruktury. Sieć kolejowa, synonim nowoczesności regionu, stała się bogatym, ale nikomu niepotrzebnym dziedzictwem minionej epoki industrializacji.
Szansą dla dolnośląskiej infrastruktury kolejowej jest realizowany pod hasłami ekologii powrót do lepszego wykorzystania transportu kolejowego. Prowadzonym modernizacjom głównych połączeń kolejowych towarzyszy rosnące zainteresowanie dziedzictwem przemysłowym Śląska. Rozwój turystyki kolejowej i przemysłowej pozwolą na planowanie ponownego wykorzystania historycznych połączeń kolejowych już nie do celów przemysłowych, ale do tworzenia atrakcyjnych sieci komunikacji lokalnej oraz połączeń przeznaczonych dla rosnącego ruchu turystycznego.

Obecna modernizacja wybranych linii kolejowych na Dolnym Śląsku przyczyniła się do konserwacji zabytkowych budynków kolejowych. Dziś wizytówką Wrocławia jest powstały w 1855 roku Dworzec Główny, wyremontowany w 2002 roku. Zachowany i przywrócony do użytkowania został dworzec w Świebodzicach, w Dzierżoniowie, Wałbrzychu. W trakcie remontów jest kilka kolejnych dworców. Blisko ukończenia są prace przy dworcu Wałbrzych Główny. Nadal na decyzje o przetrwaniu czeka szereg zabytkowych obiektów dworcowych. W bardzo złym stanie jest najstarszy dolnośląski dworzec przy ulicy Małachowskiego we Wrocławiu. Bliski zawalenia jest jeden z najstarszych dworców położony w Jaworzynie Śląskiej na linii z Wrocławia do Wałbrzycha. Zagrożonych jest wiele małych dworców na lokalnych liniach Dolnego Śląska. Zapomnianymi zabytkami techniki są obiekty infrastruktury kolejowej. Szereg mostów i wiaduktów, a także tuneli kolejowych wymaga pilnych prac aby je zachować. Tunele kolejowe na trasie z Wałbrzycha do Kłodzka wymagają
konserwacji, a są to wybitne konstrukcje inżynierskie dokumentujące postęp w budowie przepraw kolejowych. Zachowany przed zniszczeniem, stalowy kratownicowy most na linii z Lwówka Śląskiego do Jeleniej Góry w Pilichowicach, zbudowany jako element wielkiej inwestycji hydrotechnicznej z początki XX wieku mającej zabezpieczyć tereny rolnicze w dolinie rzeki Bóbr tylko dzięki społecznemu wsparciu oraz działań Dolnośląskiego Konserwatora Zabytków uniknął zniszczeniu z powodu planowanej realizacji filmowej. Wsparcia potrzebuje wiele z zabytków kolejowych, od tych spektakularnych jak dworce kolejowe, do tych mniej dostrzeganych, jak sieci torowisk i urządzeń obsługujących ruch kolejowy, po budowle związane z obsługą pociągów prowadzonych lokomotywami parowymi.

Kolejowe wieże ciśnień, zbiorniki wody, nalewaki, obsługujące kiedyś parowe lokomotywy są już rzadkością na Dolnym Śląsku. W Europejskim Roku Kolei ustanowionym przez Parlament Europejski, inicjatywom na rzecz przywrócenia znaczenia transportu kolejowego powinny towarzyszyć działania na rzecz ochrony dziedzictwa kolejowego.
Wiedza o historii kolejnictwa na Dolnym Śląsku przekazywana jest dzięki zabytkowym obiektom. Ich zachowanie powinno być częścią planu modernizacji i rozbudowy transportu kolejowego. Wsparcia wymagają też działania na rzecz zachowania i przywracania do ruch zabytkowego taboru. Uruchamianie nieczynnych historycznych linii kolejowych ponownie przyczyni się do aktywizacji gospodarczej i wpłynie na wzrost atrakcyjności poszczególnych miejscowości. Historyczna kolej wzorem innych krajów stać się może ważnym czynnikiem rozwoju turystyki.

Literatura:
Piotr Gerber Architektura Przemysłowa Wrocławia a początkach Industrializacji,
Wrocław 2007,
Michał Jerczyński, Stanisław Koziarski, 150 lat Kolei na Śląsku, Opole 1992,
Teresa Kulak, Historia Wrocławia. Od twierdzy fryderycjańskiej do twierdzy
hitlerowskiej tom II, Wrocław 2001